RATNI DNEVNIK 1941-1945 – KOSTA ST. PAVLOVIĆ

Dnevnik Koste Pavlovića nije pisan sa namerom da bude objavljen. U ovoj knjizi je objavljeno ono što je pisao za vreme II svetskog rata, od maja 1941. do marta 1945, kada je za njega počela konačna emigracija. Tu su utisci sa putovanja, od Bliskog istoka 1941. do Velike Brizanije. Opisane su ratne godine u Londonu i služba u Predsedništvu Ministarskog saveta u novopodignutoj ambasadi u Londonu. Scene iz života jugoslovenskih političara skicirane su u Jerusalimu, na brodu na Crvenom moru, u Londonskom Hajd parku. Čujemo odjeke glasova sa sednica Ministarskog saveta iza zatvorenih vrata.

Čitamo o planovima invazije evropskog kontinenta preko Turske. Teško je verovati da 8. marta 1945, uoči donošenja odluke da se ne vrati u Jugoslaviju, pisac još može misliti da „Englezi spremaju neko iskrcavanje kod nas“. Ostaje skoro do kraja „tračak nade“ da će se sve ipak nekako dobro završiti.

U izbegloj jugoslovenskoj vladi niko ne govori u ime Jugoslavije. Niko ne govori ni protiv Jugoslavije, ali Srbi obično govore u ime Srba, Hrvati u ime Hrvata, Slovenci u ime Slovenaca. Ipak, ne može se bez Jugoslavije, u čije ime govore najviše Britanci.

Kosta Pavlović je bio činovnik kome je diplomatska struka bila „poziv“. Sin diplomate Stevana Pavlovića, školovao se do svoje 14. godine u Parizu. Sa generalom Simovićem bio je u kumovskoj vezi, sa Slobodanom Jovanovićem u rodbinskoj. Bio je u dobrim kolegijalnim, čak prijateljskim odnosima sa Božidarem Purićem, Ilijom Šumanovićem i Konstantinom Fotićem. Aleksandar Avakumović, koji je bio ambasador u Bukureštu za vreme njegovog službovanja u istoj ambasadi, bio mu je venčani kum. Srbin, koji je istovremeno bio i iskreno Jugosloven, smatrao je da je Jugoslavija najbolji državni sklop za Srbe, kao i za ostale Južne Slovene. Monarhista, bio je prilično razočaran kada je video kralja Petra II i kraljicu-majku Mariju izbliza u Londonu. Srbin-Jugosloven kome je činovništvo bilo „u krvi“, bio je i Evropejac koji je pripadao tada još postojećoj internacionali karijernih diplomata.

Sa svim manama i prednostima takvog žanra, njegov dnevnik predstavlja izvor za istoričare, ali može biti zanimljiv i za neistoričara, kao svojevrsni pogled iznutra na jednu ključnu epizodu novije jugoslovenske i srpske istorije.